Ruggespraak VO

Wie kent hem niet, de rubriek Ruggespraak van het maandblad Onze Taal met grappige 'taalkronkels' uit de media? Speciaal voor Talent ontwikkelt Onze Taal maandelijks een Ruggespraak-rubriek voor het voortgezet onderwijs: Ruggespraak VO. Vier taalkronkels met korte opdrachten erbij om te behandelen in de klas. Hoe kun je de taalkronkels lezen? En wat betekenen ze dan?

Fastfood

Examens doen studenten sneller junkfood eten
In de examenperiode grijpen studenten sneller naar junkfood en laten ze groenten en fruit vaker links liggen. Een Gents onderzoek heeft dat bevestigd.
Bron: Knack.be

Wat is precies bedoeld met sneller in deze nieuwskop?

a. Studenten kiezen sneller, oftewel eerder dan normaal, voor junkfood.
b. Studenten eten hun fastfood een stuk sneller op dan normaal.

Het Engelse woord junkfood betekent letterlijk 'rotzooivoedsel'. Een synoniem van junkfood is fastfood. Fast ('snel') wil hier zeggen dat het eten snel, in korte tijd, klaar is. Geef drie voorbeelden van fastfood. Wat eet jij het liefst?

Armen behandelen

Mobiele tandarts behandelt duizend armen
Duizend mensen die zich geen tandartsbezoek kunnen veroorloven, krijgen de komende maanden toch een behandeling.
Bron: De Telegraaf

In dit bericht wordt gesproken over een 'mobiele tandarts'. Zo'n arts werkt niet op een vaste plek, maar reist door het land om patiënten te behandelen. Uit de kop blijkt bovendien dat hij armen kan behandelen! Wat wordt daarmee bedoeld?

a. De tandarts verzorgt niet alleen tanden en kiezen, maar ook wonden enz. die mensen op hun arm hebben.
b. De tandarts behandelt niet alleen mensen die hun rekening kunnen betalen, maar ook arme mensen die dat niet kunnen.

Als arme mensen zelf hun rekening niet betalen, wie betaalt die dan wel, denk je?

Kassalade

Kassalade groenteboer Vlaardingen gestolen

Bron: Schiedamsnieuws.nl

Het woord kassalade kan twee betekenissen hebben. Door een streepje toe te voegen, kun je duidelijk maken wat je bedoelt. Een kas-salade is een salade die bestaat uit producten die in kas (glazen gebouw) zijn gekweekt, zoals sla en tomaat. En een kassa-lade is de la die in een geldkassa zit, en waarin papier- en muntgeld zit.

Welk van de twee woorden is denk je bedoeld in de krantenkop?
Past de foto dus wel of niet bij het bericht?

Welk woord uit de kop zorgt er extra voor dat je op het verkeerde been kan worden gezet?

Er zijn meer woorden die je op twee manieren kunt lezen en waarbij een streepje voor duidelijkheid kan zorgen. Bekende voorbeelden zijn valkuil en massagebed.
Welke betekenissen hebben die woorden?

Over berg en dal
Tilburgse daklozen fietsen Franse berg op om uit het dal te komen
Bron: Omroep Brabant

Als je een berg op fietst, is het nogal logisch dat je uit een dal komt! Dalen zijn de lage vlakten tussen bergen, dus je komt altijd uit een dal als je een berg op gaat.
Toch is 'uit het dal komen' hier wel juist, want het is figuurlijk gebruikt. Weet jij wat die figuurlijke betekenis is?

Kun je ook de betekenis geven van 'door een diep dal gaan' en 'even in een dalletje zitten'?

Onze Taal

De rubriek Ruggespraak VO op Talent Actualiteit wordt verzorgd door het Genootschap Onze Taal, een vereniging voor taalliefhebbers. Op de website www.onzetaal.nl en in het tijdschrift Onze Taal komen allerlei taalonderwerpen voorbij: taalontwikkeling, jongerentaal, goed en fout taalgebruik, puzzels en nog veel meer. De vereniging heeft ook een Taaladviesdienst, die vragen over spelling, grammatica en woordgebruik beantwoordt.